Yarim oy shamoli operatsiyasi
| Yarim oy shamoli operatsiyasi | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Afg'oniston urushining bir qismi 2001-2021-yillar | |||||
| |||||
| Raqiblar | |||||
 Buyuk Britaniya AQSH
|
 Afgʻoniston islom amirligi (1996-2001)
| ||||
| Qoʻmondonlar | |||||
| Tommy Franks Charles F. Wald
|
Muhammad Omar | ||||
| Yoʻqotishlar | |||||
| 3 kishi halok boʻldi | 2001-yil oktyabrdan noyabrgacha jami 6000 dan ortiq oʻldirilgan[1] | ||||
| 3,100-3,600 tinch aholi oʻlimi[2] | |||||
"Hilol shamoli" operatsiyasi 2001-yil oktabr va noyabr oylarida Afgʻoniston ustidan Amerika va Britaniya havo harakatining kod nomi edi. Bombardimon kampaniyasiga Britaniya maxsus kuchlari havo hujumlarini nishonga olish toʻgʻrisida maʼlumot berish uchun quruqlikda yordam bergan. Kampaniya Tolibonni sezilarli darajada zaiflashtirdi va Shimoliy Alyansning noyabr oyida Afgʻonistonning Tolibon nazorati ostidagi hududlarini tezda bosib olgan hujumlariga yoʻl ochdi.
Hujum zarbalari
[tahrir | manbasini tahrirlash]Dastlabki zarbalar Missuri shtatidagi Whiteman havo kuchlari bazasidan 509-bomba qanotining ikkita B-2 bombardimonchi samolyoti bilan 7-oktabrga o‘tar kechasi hujumga oʻtiladi, so‘ngra 8-oktabrdan 9-oktabrga o‘tar kechasi ham yana ikkitasi havoga ko‘tarildi. Ushbu bombardimonchilar 60 va 349 -chi Mobillik qanotlarining KC-10 va KC-135 tankerlari hamda Oʻn sakkizinchi havo kuchlari tomonidan muvofiqlashtirilgan. Afgʻonistondagi moʻljallarga erishish uchun 30 soat uchish kerak boʻldi, asl ekipajlar jami 44 soat 20 daqiqa, samolyot esa jami 70 soat parvoz qildi. Operatsiya tarixdagi eng uzun jangovar portlashi boʻlib qolmoqda[3].
Dastlabki nishonlarga qo‘mondonlik va boshqaruv organlari, Tolibon havo mudofaasi, Tolibon havo kuchlari, Kobul, Hirot, Qandahor, Zaranj va Mozori Sharif aeroportlari nishonga olingan. Tolibonning 50 ga yaqin MiG-21 va Su-22 samolyotlarini havoga olib chiqishga qodir 40 nafar uchuvchisi borligi taxmin qilingan edi[4].
Hujum boshlash kechasidagi B-2 zarbasidan keyin Andersen havo kuchlari bazasidan 28-bomba qanotining oʻnta B-52 va besh yoki sakkizta B1B samolyotlari JDAM va Mk 82 bombalar bilan zarba berdi. USS Karl Vinsonning 11 tasi GBU-16 va 12 samolyotlari bilan zarba berishda qatnashadi, shuningdek, Tolibon jangarilari (kam ehtimol bilan) yuqori himoyani taʼminlash uchun AIM-54C, AIM-7M va AIM-9L bilan qurollangan boʻlishi mumkin edi. Yordam VAW-117 dan E2C tomonidan ham taqdim etildi[5][6][7][8]. Birinchi kechada havo ekipajlarining baʼzilari AAA va MANPAD SAM yongʻinlar bilan toʻqnash kelgani haqida xabar bergan boʻlsa-da, Tolibon samolyotlari va ularning havo kuchlari birinchi kechada deyarli yoʻq qilingan[9].
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ „Afghanistan News Center – "Over 6,000 killed, Taliban still prepared to fight"“. 2016-yil 3-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 8-avgust.
- ↑ „Archived copy“. 2017-yil 12-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 11-oktyabr.
- ↑ Haulman (December 2016). „44 Hours“ (PDF).
{{cite magazine}}: Cite magazine requires|magazine=(yordam) - ↑ Lambeth, Benjamin S.. Air Power Against Terror: America's Conduct of Operation Enduring Freedom, 2001 — 84-bet. ISBN 9780833040534.
- ↑ Holmes, Tony. F-14 Tomcat Units of Operation Enduring Freedom. Bloomsbury Publishing, 2012 — 26-bet. ISBN 9781782006732.
- ↑ Lambeth, pp. 78-80
- ↑ Maloney, Sean M.. Enduring the Freedom: A Rogue Historian in Afghanistan, 2005 — 43-bet. ISBN 9781574889536.
- ↑ Lambeth, Benjamin S.. Combat Pair: The Evolution of Air Force-Navy Integration in Strike Warfare. RAND Corporation, 18 December 2007 — 50-bet. ISBN 9780833044327.
- ↑ Lambeth, p.84
Havolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- BBC taqdim etgan havo hujumlari xaritasi